Prace na wysokości należą do jednych z najbardziej niebezpiecznych, jakie obecnie się wykonuje. Według danych GUS, tylko w 2002 r. upadki z wysokości stanowiły aż 30% wszystkich odnotowanych w Polsce wypadków przy pracy. Na ogół były to przypadki bardzo ciężkie, a nawet  śmiertelne.

Praca na wysokościach, jako szczególnie niebezpieczna, powinna być wykonywana przez osoby posiadające właściwe przygotowanie i kwalifikacje oraz dysponujące odpowiednimi urządzeniami zabezpieczającymi i sprzętem asekuracyjnym. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jednolity – Dz. U. z 2003 r., nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) praca na wysokościach to praca „wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi”. Ze względów bezpieczeństwa przy wykonywaniu pracy wykazującej wysoki stopień zagrożenia zdrowia i życia ludzi, powinny być zachowane szczególne środki ostrożności, które zagwarantują maksimum bezpieczeństwa. Należy pamiętać, że prace na wysokościach, w myśl wspomnianego wyżej aktu prawnego, nie obejmują prac na powierzchni, niezależnie od wysokości, na jakiej są wykonywane, jeżeli:

• powierzchnia ze wszystkich stron osłonięta jest do wysokości minimum 1,5 m ścianami pełnymi lub ścianami z przeszklonymi oknami;
• powierzchnia posiada stałe konstrukcje lub urządzenia, które chronią pracownika wykonującego prace na wysokości przed upadkiem.

Firmy trudniące się wykonywaniem prac na wysokościach zobowiązane są do przestrzegania przepisów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, właściwych ze względu na charakter prowadzonej działalności. Zadaniem tych przepisów jest zapewnienie jak najlepszego bezpieczeństwa zatrudnionym pracownikom. Powierzchnie wzniesione powyżej 1 m ponad poziom gruntu lub podłogi, na których wykonywane mają być prace wysokościowe, powinny mieć zainstalowane zabezpieczenia w postaci ochronnych poręczy, poprzeczek, itp. Zapewnienie bezpieczeństwa przy pracach wykonywanych na drabinach i rusztowaniach, ustawionych na wysokości nieprzekraczającej 2 m nad poziomem ziemi lub podłogi, wymaga, aby rusztowania, pomosty i inne elementy:

• zapewniały stabilność konstrukcji;
• posiadały wytrzymałość dostosowaną do przewidywanego obciążenia;
• były zabezpieczone przed nieprzewidywaną zmianą położenia;
• posiadały stabilną, równą i trwale umocowaną do elementów konstrukcyjnych podłogę (dotyczy pomostów);
• posiadały umieszczoną czytelną informację o dopuszczalnym obciążeniu.

W przypadku prac wykonywanych na rusztowaniach na wysokościach przekraczających 2 m nad poziomem gruntu/podłogi należy ponadto:

• zwrócić szczególną uwagę na bezpieczeństwo komunikacji pionowej oraz zapewnienie bezpiecznego dojścia do stanowiska pracy;
• dokonać odbioru technicznego rusztowania, zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Nieco odmienne wymagania obowiązują w celu zapewnienia bezpieczeństwa przy pracach prowadzonych na wysokości powyżej 2 m na słupach, masztach, kominach, wieżach, itp. Należy wtedy:

• sprawdzić stan techniczny urządzeń i konstrukcji, na których mają być prowadzone prace;
• zaopatrzyć pracowników w stosowny, w zależności od rodzaju wykonywanych prac, sprzęt zabezpieczający przed upadkiem z wysokości, np. szelki z linką bezpieczeństwa;
• wyposażyć pracowników w hełmy ochronne z przeznaczeniem do prac na wysokościach.

Należy zaznaczyć, że prace na wysokości są specyficznym zajęciem wymagającym od pracownika posiadania określonych predyspozycji oraz cech, takich jak cierpliwość i opanowanie. Jeden nieostrożny ruch wykonany podczas zadań prowadzonych na wysokości może doprowadzić do upadku lub innych niebezpiecznych sytuacji. Niezwykle istotna jest też odpowiedzialność za innych pracowników. W przypadku, gdy jeden z nich znajduje się w niebezpieczeństwie, wymagane jest bezwzględne przerwanie pracy i udzielenie natychmiastowej pomocy.

Tam, gdzie nie ma możliwości ustawienia zabezpieczeń w postaci barierek, poręczy itp., nieodłącznym elementem wielu prac prowadzonych na dużych wysokościach jest profesjonalny sprzęt alpinistyczny. Akcesoria takie jak linki bezpieczeństwa, szelki bezpieczeństwa, uprzęże, amortyzatory oraz inny sprzęt wysokościowy i systemy asekuracyjne, ułatwiają pracę oraz chronią zdrowie i życie pracowników. Bezpieczeństwo ludzi powinno być nadrzędnym celem każdej firmy i instytucji, której profil działalności związany jest z wykonywaniem praz wysokościowych, głębokościowych czy prowadzeniem akcji ratunkowych. Z uwagi na to, że od niezawodności sprzętu alpinistycznego często zależy zdrowie i życie ludzkie, należy zwracać szczególną uwagę na jego jakość i sposób wykonania. Wyznacznikiem powinno być tu spełnianie przez sprzęt alpinistyczny określonych norm oraz posiadanie certyfikatów poświadczających jego jakość.

Grafika: Protekt